Kötü Alışkanlıklar Ortodontik Probleme Sebep Olur mu?

Özellikle çocuklarda ve bazen de yetişkinlerde kötü alışkanlık(parafonksiyonel alışkanlık) olarak adlandırılan parmak emme, tırnak yeme, dudak-yanak ısırma, kalem ısırma gibi istenmeyen durumlarla karşılaşabiliyoruz.

Dişlerimiz, ağız boşluğu içerisinde dıştan yanak ve dudaklar tarafından, içten ise dil tarafından çevrelenmiş olup dengede ve stabil bir pozisyonda bulunmaktadırlar. Çiğneme, konuşma ve yutkunma fonksiyonları sırasında çene kemikleri ile birlikte dişler, dil ve dudak-yanak dokularında fizyolojik hareketler meydana gelir. Bu hareketler daima bir denge içerisinde ilerler ve böylece dokularda istenmeyen hareketler ya da yer değişiklikleri meydana gelmez. Kötü alışkanlık olarak adlandırdığımız parmak emme ya da tırnak yeme gibi alışkanlıklar fizyolojik bir denge içerisinde bulunan ağız ve diş dokularındaki dengeyi bozarak dokularda yer değişikliğine sebep olabilir.

Bebeklik döneminde başlayan emzik, biberon kullanımı bazen çocuklarda alışkanlık haline gelebilir ve okul çağına kadar devam edebilir. Bebeklik döneminde normal kabul edilen bu durum çocuğun büyümesi ile birlikte diş ve çene dokusuna istenmeyen kuvvetler uygulayacaktır. Uzun süreli emzik biberon kullanımı sonucunda üst damakta darlık, üst dişlerin öne doğru açılanması, alt-üst dişler arasında kapanış bozuklukları gibi ortodontik bozukluklar görülebilmektedir.

Sık rastlanan bir kötü alışkanlık olan parmak emme alışkanlığı olan çocuklarda, öncelikle bu alışkanlığın altında yatan muhtemel psikolojik sebepler araştırılmalıdır. Bu nedenle oluşmuş ya da oluşmakta olan ortodontik probleme müdahale etmeden önce çocuğun ebeveynleri ile detaylı olarak görüşülmeli, parmak emmeye sebep olabilecek olası psikolojik sebepler ya da yaşanan bir psikolojik travma hikayesi var mı sorgulanmalı ve gerekirse çocuk bir çocuk psikiyatri uzmanına yönlendirilmelidir. Altta yatan olası etkenler ortadan kaldırıldıktan sonra çocuğun bu alışkanlığı bırakabilmesi için alışkanlık kırıcı ortodontik apareyler ile durdurucu ortodontik tedaviler uygulanabilir.

Parmak emme alışkanlığı, hangi parmağın emildiğine, ne kadar süre boyunca emme işleminin gerçekleştiğine ve emme kuvvetine göre değişen ortodontik problemlere sebep olabilir. Parmak emme alışkanlığı sonucunda üst dişlerde dışarı doğru açılma, ön dişler arasında açıklık, alt ön dişlerin içeri doğru eğimlenmesi gibi ortodontik bozukluklar görülebilmektedir. Bu alışkanlık kalıcı dişlerin sürmeye başladığı 7-8 yaşına kadar bırakılırsa oluşan ya da oluşmakta olan ortodontik problemler kendiliğinden düzelebilir ya da şiddeti azalabilir. Ancak alışkanlık devam ediyorsa tespit edildiği anda alışkanlık kırıcı ortodontik apareylerle bu kötü alışkanlık ortadan kaldırılmalıdır.

Tırnak yeme ya da dudak, yanak ısırma gibi alışkanlıklar da parmak emme alışkanlığında olduğu gibi, alışkanlığın ne kadar süre ile gerçekleştiğine ve şiddetine bağlı olarak ortodontik problemler oluşabilmektedir. Tırnak yeme ya da dudak, yanak ısırma ya da kalem ısırma sırasında ısırmanın yapıldığı dişler arasında aralanma ve komşu dişlerin pozisyonlarında bozulmalar olabilir. Yine öncelikli hedefimiz alışkanlığın ortadan kaldırılmasıdır. Hastamıza öncelikle sözlü olarak telkinlerde bulunuyoruz ve sonrasında bu alışkanlığı ortadan kaldırmaya yönelik durdurucu ve tedavi edici ortodontik apareyler uyguluyoruz.

Eğer kötü alışkanlıklar erken dönemde ortadan kaldırılmazsa mevcut ortodontik problemler şiddetlenebilir ve ilerleyen süreçte diş teli tedavisi ya da şeffaf plak tedavisi gibi kapsamlı ortodontik tedaviler gerekebilir. Hatta bazen ortodontik tedaviler tek başına yeterli olmayabilir ve cerrahi müdahaleler de gerekebilir. Bu nedenle erken dönemde basit alışkanlık kırıcı ortodontik apareylerle kısa sürede problemi ortadan kaldırma şansımız varken bu şansı kaçırmama adına 7 yaşında ilk ortodontik muayene yapılmalıdır.